Σχετικά με τον προσανατολισμό των στόχων, υπάρχουν δύο όροι. Ο προσανατολισμός στο έργο και ο προσανατολισμός στο εγώ.

Οι προσωπικοί στόχοι διαφέρουν σε κάθε αθλητή όπως και τα κριτήρια επιτυχίας.  Οι αθλητές με προσανατολισμό στο έργο έχουν ως στόχο την επίτευξη δεξιοτήτων, την μάθηση και απόκτηση γνώσης, την προσπάθεια και την βελτίωση της προσωπικής επίδοσης. Η επιτυχία για αυτά τα άτομα προσδιορίζεται μέσα από την εμπειρία της προσπάθειας και την βελτίωση της ικανότητας.

Οι αθλητές με προσανατολισμό στο εγώ ασχολούνται καθαρά με την προσωπική τους ικανότητα και η επιτυχία τους ορίζεται από το αν θα φανούν ικανότεροι. Πιο συγκεκριμένα, το προφίλ των αθλητών με προσανατολισμό στο έργο έχει τα εξής χαρακτηριστικά:

• Η ικανότητά τους βασίζεται στην βελτίωση της προσωπικής επίδοσης.
• Σκέφτονται, προπονούνται και δρουν με στόχο το έργο και την προσπάθεια.
• Πιστεύουν στην σκληρή δουλειά και την προσπάθεια.
• Πιστεύουν ότι πρέπει να δουλέψουν σκληρά για να αναπτύξουν τις κατάλληλες και απαραίτητες δεξιότητες.
• Αποδίδουν την επιτυχία στην προσωπική τους βελτίωση, εξέλιξη, προσπάθεια και έργο ενώ στην αποτυχία επιμένουν στην προσπάθεια.

Το προφίλ των αθλητών με προσανατολισμό στο εγώ έχει τα εξής χαρακτηριστικά:

• Αντιλαμβάνονται την ικανότητά τους μέσα από την σύγκριση με την ικανότητα των άλλων.
• Η επιτυχία τους εξαρτάται σε μεγαλύτερο βαθμό και από εξωτερικά κριτήρια.
• Κυνηγούν τις ευκαιρίες, τις αναμετρήσεις και τις συγκρούσεις.
• Μπορούν να χρησιμοποιήσουν και άλλα μέσα για να πετύχουν τον σκοπό τους.
• Δεν μπορούν να διαχειριστούν εύκολα την αποτυχία.
• Έχουν συχνά έντονο άγχος και χαμηλή αυτό-αποτελεσματικότητα.
• Μπορεί να κάνουν τα πάντα για την νίκη ακόμα και αν αυτό είναι εις βάρος άλλων.

Ωστόσο, για αγώνες με υψηλές απαιτήσεις ο προσανατολισμός στο εγώ είναι απαραίτητο συστατικό.

Η αρμονική συνύπαρξη και των δύο προσανατολισμών, συνήθως έχει καλύτερα αποτελέσματα (Goudas, Fox, & Armstrong, 1992).

Από μια πιο θεραπευτική ματιά, θα λέγαμε ότι οι αθλητές με προσανατολισμό στο εγώ είναι πιθανό να έχουν χαμηλότερη αυτοπεποίθηση ενδόμυχα γι’ αυτό και η όποια αποτυχία τους καταρρακώνει. Είναι αθλητές που έχουν προσανατολιστεί από πολύ μικροί στον πρωταθλητισμό και οι πρώτες τους επιτυχίες τους ανέδειξαν στην οικογένεια, το σχολείο, τους φίλους, τους συναθλητές. Όμως είναι σαν να έχουν εξελιχθεί μονόπλευρα στηριζόμενοι μόνο σε αυτό που είναι καλοί και διακρίνονται, και νιώθουν ότι αξίζουν μόνο γι αυτό.

Ο πιθανός προσανατολισμός όλης της οικογένειας στις επιτυχίες του παιδιού, παραβλέποντας άλλες του ανάγκες και πλευρές, δημιουργεί την εντύπωση στο παιδί ότι όλοι το αγαπάνε γι΄ αυτό που κάνει και όχι για αυτό που είναι. Η αποτυχία φέρνει αυτόν τον αθλητή αντιμέτωπο με το προσωπικό του κενό, αφού νιώθει αποτυχημένος, σε αντίθεση με τον αθλητή που έχει προσανατολισμό στο έργο και η επιτυχία ή αποτυχία του είναι μια αξιολόγηση της προσπάθειάς του. Οι αθλητές που είναι προσανατολισμένοι στο εγώ ζουν πολύ έντονα την νίκη ή την ήττα, ενώ είναι πιο λειτουργικό να ζούμε την νίκη ή την ήττα εκείνη την στιγμή και να ετοιμαζόμαστε ψυχολογικά και σωματικά για «τον επόμενο αγώνα».

Βιβλιογραφία:

Ψυχολογία Φυσικής Αγωγής και αθλητισμού. Γ. Ζέρβας.