Ακούγοντας την φράση “παιδική κακοποίηση”, οι περισσότεροι φανταζόμαστε την σωματική κακοποίηση του παιδιού ή την σεξουαλική. Η παιδική κακοποίηση όμως αφορά την σωματική, την συναισθηματική, την σεξουαλική και την ψυχολογική κακοποίηση ενός παιδιού σε οποιοδήποτε στάδιο της ανάπτυξής του.

Η σωματική κακοποίηση είναι το ξύλο, το τράνταγμα ή σπρώξιμο με επιθετικό τρόπο. Σωματική κακοποίηση είναι ακόμα και το bullying που μπορεί να υποστεί ένα παιδί στο σχολείο.

Συναισθηματική κακοποίηση είναι η παραμέληση, η εγκατάλειψη, η επίκριση, η απόρριψη, η σύγκριση, η υποτίμηση από τους γονείς και τους σημαντικούς άλλους μέσα στους οποίους συγκαταλέγονται και οι εκπαιδευτικοί-παιδαγωγοί του παιδιού.

Η σεξουαλική κακοποίηση αφορά οποιαδήποτε σεξουαλική πράξη πάνω στο παιδί ή απόπειρα αυτής και όχι μόνο. Κατά την γνώμη μου ακόμα και η παρενόχληση είναι κακοποίηση στην παιδική ψυχή.

Η ψυχολογική κακοποίηση έχει πιο γενική έννοια και θα λέγαμε ότι είναι οποιαδήποτε κατάσταση στρεσάρει, αγχώνει και τρομάζει το παιδί όπως η βία μεταξύ των γονέων, αλλά και οποιοδήποτε πρόβλημα στην σχέση των γονέων που έχει αντίκτυπο στο παιδί. Ψυχολογική κακοποίηση είναι και η επιβολή υπερβολικής εξουσίας που ασκούν οι γονείς είτε αφορά αυταρχική συμπεριφορά είτε έλεγχο είτε οποιασδήποτε μορφής καταπίεση και υποτίμησης της προσωπικότητας του παιδιού.

Οι κακοποιητές γονείς μπορεί να είναι οποιουδήποτε μορφωτικού επιπέδου ή κοινωνικής τάξης. Δεν έχει να κάνει τόσο με την μόρφωση όσο με τα βιώματα των ίδιων ως παιδιά. Στα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα υπάρχει κακοποίηση έκδηλη, δηλαδή σωματική, σεξουαλική και ψυχολογική κακοποίηση. Στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα και στους γονείς ανώτερης μόρφωσης υπάρχει περισσότερο άδηλη κακοποίηση κυρίως συναισθηματική και ψυχολογική. Το ότι είναι κάποιος δάσκαλος ή ψυχολόγος δεν διασφαλίζει ότι είναι και καλός γονέας.

Η χειρότερη παγίδα στην οποία μπορεί να πέσει ένας γονέας είναι να θεωρεί ότι είναι «τέλειος γονιός». Συνειδητά μπορεί να προσπαθούμε να κάνουμε το καλύτερο για τα παιδία μας όμως το καλύτερο το ορίζουμε πάντα εμείς. Το να κάνουμε λάθη ως γονείς είναι αναπόφευκτο αρκεί να μην εθελοτυφλούμε.

Στην θεραπεία η πιο δύσκολη μορφή κακοποίησης είναι αυτή που ο θεραπευόμενος δεν την έχει αντιληφθεί και ενώ παρουσιάζει μια πολύ καλή παιδική ηλικία και θεωρεί ότι οι γονείς του ήταν πολύ καλοί (πολλές φορές μάλιστα είναι εξιδανικευμένος ο ένας από τους δύο γονείς). Αυτή η μορφή τραύματος είναι δύσκολη γιατί ενώ ως παιδί έχει βιώσει αρνητικές καταστάσεις επειδή οι γονείς του δούλευαν ή ήταν συναισθηματικά απόντες, δεν υπήρχε κάποια φανερή μορφή κακοποίησης και οποιοδήποτε αρνητικό συναίσθημα βίωνε ή βιώνει το παιδί ή πλέον ο ενήλικας για τους γονείς του, του γεννά ενοχές. Οι γονείς είναι πρόσωπα ασφάλειας, φροντίδας, προστασίας και εμπιστοσύνης, οποιαδήποτε συμπεριφορά τους είναι συμπεριφορά προς μίμηση. Αν το πρόσωπο φροντίδας κακοποιεί το παιδί, το παιδί θα θεωρήσει ότι είναι φυσιολογικό να είναι θύμα του φροντιστή του και είναι πολύ πιθανό ο ίδιος ως ενήλικας να εξακολουθήσει να μπαίνει σε ρόλο θύματος ή να γίνεται ο ίδιος θύτης.

«Το να αγνοούμε αυτούς που είναι μικρότεροι και πιο αδύναμοι είναι η καλύτερη άμυνα ενάντια στο ξέσπασμα των δικών μας αισθημάτων αδυναμίας: είναι η έκφραση μιας αδυναμίας αποκομμένης από τις ρίζες της. Ο δυνατός άνθρωπος, επειδή το έχει αισθανθεί, γνωρίζει ότι κουβαλά και ο ίδιος μέσα του την δική του αδυναμία και κατά συνέπεια δεν έχει ανάγκη να δείχνει την δύναμή του μέσα από την περιφρόνηση. Πολλοί ενήλικες συνειδητοποιούν για πρώτη φορά μέσω των παιδιών τους τα δικά τους αισθήματα ανικανότητας, ζήλιας και μοναξιάς, αφού στην παιδική τους ηλικία δεν είχαν ποτέ την ευκαιρία να τα αποδεχτούν και να τα βιώσουν συνειδητά…. Μέχρι να ευαισθητοποιηθούμε όσον αφορά τον πόνο των μικρών παιδιών, αυτή η άσκηση εξουσίας από τους ενήλικες θα θεωρείτε μια φυσιολογική πλευρά της ανθρώπινης συμπεριφοράς, αφού σχεδόν κανείς δεν την προσέχει ή δεν την παίρνει στα σοβαρά. Επειδή τα θύματα είναι «απλώς παιδιά», υπεραπλουστεύουμε το άγχος και τη στεναχώρια τους. Σε είκοσι χρόνια, όμως, αυτά τα παιδιά θα είναι ενήλικες και θα νιώθουν την ανάγκη να πάρουν πίσω το αίμα τους από τα δικά τους παιδιά. Μπορεί συνειδητά να μάχονται σθεναρά την σκληρότητα που υπάρχει στον κόσμο και, ωστόσο, να κουβαλούν μέσα τους μια εμπειρία σκληρότητας, την οποία ασυνείδητα μεταφέρουν σε άλλους. Όσο αυτή η σκληρότητα παραμένει κρυμμένη πίσω από την εξιδανικευμένη εικόνα μιας ευτυχισμένης παιδικής ηλικίας, δε θα έχουν επίγνωση του τι τους συμβαίνει και δεν θα μπορούν ν’ αποφύγουν να τη μεταφέρουν σε άλλους προβαίνοντας σε καταστροφικές πράξεις» απόσπασμα από το βιβλίο «οι φυλακές της παιδικής ηλικίας» της Alice Miller.