Ο κατακερματισμένος μου εαυτός

Η άμυνα της διάσχισης.

Στα αγγλικά ο όρος είναι dissociation, στα ελληνικά αποδίδεται ως διάσχιση. Η διάσχιση είναι μια σύνθετη αμυντική διαδικασία που διατηρεί την ψυχική και φυσική σταθερότητα στον άνθρωπο. Μετά από μια τραυματική εμπειρία η διάσχιση επιτρέπει στο άτομο να μετακινηθεί από το γεγονός της τραυματικής εμπειρίας και από το βίωμά της και να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις του περιβάλλοντος. Ουσιαστικά η διάσχιση ως αμυντική διαδικασία είναι συχνή σε αγχώδεις ή μετατραυματικές διαταραχές, σε διαταραχές της διάθεσης ή της προσωπικότητας. Είναι μια προστατευτική διαδικασία κατά την διάρκεια της τραυματικής διαδικασίας αλλά είναι δυσλειτουργική όταν εξακολουθεί να γίνεται και σε άλλες καταστάσεις. Με απλά λόγια είναι η διάσχιση- διαχωρισμός του συναισθήματος από το γεγονός. Σαν λειτουργία ξεκινάμε να την κάνουμε ακόμα και από  την βρεφική ηλικία και πιο συχνά στην παιδική ηλικία και όχι μόνο. Την χρησιμοποιούμε σε καταστάσεις που συναισθηματικά πιεζόμαστε ή κακοποιούμαστε και επειδή δεν το αντέχουμε νοερά μεταφερόμαστε κάπου αλλού. Μερικά παραδείγματα είναι όταν κάποιος κακοποιείται είτε σωματικά είτε σεξουαλικά αποκόπτει το συναίσθημά του από τον σωματικό πόνο. Συχνά ένα θύμα μετά από την κακοποίηση μένει ανέκφραστο και παγωμένο. Ωστόσο δεν χρησιμοποιούμε την άμυνα απαραίτητα μόνο σε τόσο έντονες εμπειρίες αλλά και σε άλλες πιο συνηθισμένες όπως για παράδειγμα, στις φωνές της μητέρας ένα βρέφος αρχικά θα κλάψει όμως αν γίνεται συνέχεια προκειμένου να προστατευτεί είναι πιθανό να προσπαθήσει να αποσπάσει την προσοχή του με κάτι άλλο. Οι τσακωμοί των γονιών μπροστά στα παιδία, η λεκτική κακοποίηση, η εγκατάλειψη ή η απόρριψη είναι καταστάσεις που ένα παιδί δεν μπορεί να τις διαχειριστεί και τότε αμύνεται.

Η διάσχιση είναι δυσλειτουργική όταν εξακολουθήσει να γίνεται συνέχεια και σε άλλες καταστάσεις. Στην ενηλικίωση μπορεί να χρησιμοποιείται για απομόνωση- αποστασιοποίηση όχι απαραίτητα από δυσάρεστες καταστάσεις αλλά από καταστάσεις που το άτομο νιώθει ότι απειλείται ή ότι δεν μπορεί να διαχειριστεί. Είναι συχνό ιδιαίτερα στην σχιζοειδική διαταραχή της προσωπικότητας το άτομο μέσα σε μια παρέα να απομονώνεται και να παρατηρεί τους άλλους. Μπορεί να φαίνεται περίεργο το παράδειγμα αλλά είναι απλό αν ως παιδί κάποιος βίωσε μια πολύ κακοποιητική σχέση με την μητέρα γι αυτόν η εγγύτητα ή η κοντινότητα συνδέεται με αρνητικά συναισθήματα, έτσι όταν βιώνει κοντινότητα με κάποιο άτομο μπορεί να νιώθει ότι απειλείται. Αυτή η διαδικασία διακόπτει την ουσιαστική επαφή με τους άλλους αλλά και με τον εαυτό μας. Η βίωση ενός αρνητικού γεγονότος έχει και κάποιες ανεκπλήρωτες ανάγκες όπως η ανάγκη για φροντίδα, ασφάλεια, αποδοχή, κατανόηση κ.α. με την διάσχιση το άτομο δεν έχει επίγνωση των ανεκπλήρωτων αναγκών κάτι που στην συνέχεια της ζωής του επιδεινώνει το τραύμα. Ουσιαστικά η έλλειψη συνοχής και επίγνωσης σε εσωτερικό επίπεδο του τραύματος, των συναισθημάτων που το συνοδεύουν και των ανεκπλήρωτων αναγκών δημιουργεί και έλλειψη συνοχής στον εαυτό.

Μέσα από την θεραπευτική σχέση το άτομο μπορεί να εξερευνήσει  το τραύμα του, να περιγράψει το γεγονός ή να αναβιώσει-θυμηθεί με τεχνικές, τραυματικές εμπειρίες, να εκφράσει τα συναισθήματά του, τις σκέψεις του και να καλύψει τις ανεκπλήρωτες ανάγκες του μέσα από το re-mothering της θεραπευτικής σχέσης. Η θεραπευτική σχέση παρέχει ένα πλαίσιο οριοθετημένο και ασφαλές ώστε να μπορέσει το άτομο να σχετιστεί πραγματικά χωρίς άμυνες, να θυμηθεί και να νιώσει.

*Το άρθρο έχει δημοσιευτεί επίσης στο healthylifetree.com, e-περιοδικό υγείας, στο οποίο αρθρογραφώ.

Ενδεικτική βιβλιογραφία

Erskine R.G. (1993).Inquiry, Attunement, and Involvement in the Psychotherapy of Dissociation. Transactional Analysis Journal, Vol. 23, 4, pp. 184-190

Hilgard, E.R., Divided Consciousness: Multiple Controls in Human Thought and Action. 1986, New York: John Wiley and Sons.

Joseph, R., The Right Brain And The Unconscious: Discovering The Stranger Within. 1992, New York: Plenum.

Beahrs, J.O., Unity and Multiplicity: Multilevel Consciousness of Self in Hypnosis, Psychiatric Disorder and Mental Health. 1982, New York: Brunner/Mazel.

Tinnin, L., Mental Unity, Altered States of Consciousness and Dissociation. Dissociation, 1990. III(3): p. 154-159.

Selye, H., History and present status of the stress concept, in Handbook of Stress: Theoretical and Clinical Aspects, L. Goldberger and S. Breznitz, Editors. 1982, Free Press: New York.

DeMause, L., Foundations of Psychohistory. 1982, New York: Creative Roots.

Herman, J., Trauma and Recovery. 1992, New York: Basic Books.

κατακερματισμένος μου εαυτός ραντεβού νευρική ψυχολόγοι φοβίες συναισθήματα ψυχολόγος συμπεριφοράς κατάθλιψη κενό γονέων Αθήνα προσέγγιση μετρό εγκατάλειψη ψυχοθεραπεία ανορεξία θανάτου διάσχιση προβλήματα άγχος δυσκολίες ψυχοθεραπείας αναλυτική αναπτυξιακή χαμηλή ψυχοθεραπευτής Ακρόπολη αυτογνωσία γνωσιακή ψυχοθεραπεύτρια ψυχολογία κέντρο πανικού κρίσεις διαταραχή συμβουλευτική φαντασιώσεις αυτοπραγμάτωση βουλιμία συνεδρίες διάχυτη σχέσεις φόβος αυτοεκτίμησηκατακερματισμένος μου εαυτός ανορεξία πανικού προβλήματα μετρό ψυχοθεραπεία αναλυτική αυτοπραγμάτωση εγκατάλειψη δυσκολίες κέντρο διαταραχή συναισθήματα αυτοεκτίμηση γνωσιακή αυτογνωσία κρίσεις γονέων άγχος χαμηλή ψυχοθεραπεύτρια συμβουλευτική ψυχολογία συνεδρίες θανάτου νευρική ψυχοθεραπευτής βουλιμία διάχυτη ψυχοθεραπείας Αθήνα φόβος ψυχολόγος φοβίες σχέσεις διάσχιση φαντασιώσεις κατάθλιψη ψυχολόγοι αναπτυξιακή ραντεβού Ακρόπολη συμπεριφοράς προσέγγιση κενό κατακερματισμένος μου εαυτός δυσκολίες μετρό γονέων ανορεξία φοβίες διάχυτη αναπτυξιακή Ακρόπολη άγχος ραντεβού προσέγγιση συναισθήματα ψυχοθεραπείας νευρική αυτοπραγμάτωση εγκατάλειψη προβλήματα αυτογνωσία ψυχολόγος θανάτου κατάθλιψη συνεδρίες βουλιμία γνωσιακή συμβουλευτική ψυχοθεραπεία χαμηλή διαταραχή ψυχολόγοι κρίσεις ψυχοθεραπεύτρια Αθήνα κενό διάσχιση σχέσεις φόβος αναλυτική συμπεριφοράς φαντασιώσεις πανικού κέντρο αυτοεκτίμηση ψυχοθεραπευτής ψυχολογία κατακερματισμένος μου εαυτός ψυχολόγος προσέγγιση συνεδρίες Ακρόπολη ανορεξία συμβουλευτική ψυχοθεραπεία κέντρο ψυχοθεραπεύτρια αυτοπραγμάτωση ψυχοθεραπευτής διάχυτη εγκατάλειψη γονέων ψυχοθεραπείας διάσχιση ψυχολογία συναισθήματα αναπτυξιακή δυσκολίες αυτογνωσία κατάθλιψη χαμηλή κρίσεις θανάτου αναλυτική συμπεριφοράς ψυχολόγοι βουλιμία μετρό φαντασιώσεις άγχος γνωσιακή Αθήνα φόβος διαταραχή νευρική ραντεβού φοβίες σχέσεις κενό προβλήματα πανικού αυτοεκτίμηση κατακερματισμένος μου εαυτός συνεδρίες ανορεξία θανάτου αυτογνωσία κενό φοβίες συναισθήματα άγχος βουλιμία ψυχοθεραπείας δυσκολίες διάσχιση ψυχολογία αναλυτική σχέσεις αναπτυξιακή Ακρόπολη συμβουλευτική ραντεβού γονέων προβλήματα ψυχολόγοι μετρό αυτοεκτίμηση χαμηλή κρίσεις διαταραχή κατάθλιψη φαντασιώσεις γνωσιακή διάχυτη αυτοπραγμάτωση κέντρο συμπεριφοράς νευρική ψυχοθεραπευτής εγκατάλειψη προσέγγιση φόβος Αθήνα πανικού ψυχοθεραπεύτρια ψυχολόγος ψυχοθεραπεία κατακερματισμένος μου εαυτός Αθήνα προβλήματα διαταραχή συναισθήματα φαντασιώσεις αυτοπραγμάτωση ψυχοθεραπείας ψυχολόγος διάχυτη προσέγγιση ανορεξία ραντεβού χαμηλή εγκατάλειψη ψυχοθεραπεύτρια πανικού άγχος αναλυτική φοβίες φόβος κρίσεις συνεδρίες κέντρο γνωσιακή κενό βουλιμία συμβουλευτική ψυχολογία ψυχοθεραπεία ψυχοθεραπευτής ψυχολόγοι συμπεριφοράς κατάθλιψη σχέσεις θανάτου νευρική αυτογνωσία μετρό διάσχιση Ακρόπολη γονέων δυσκολίες αναπτυξιακή αυτοεκτίμηση