Ο κατακερματισμένος μου εαυτός

Η άμυνα της διάσχισης.

Στα αγγλικά ο όρος είναι dissociation, στα ελληνικά αποδίδεται ως διάσχιση. Η διάσχιση είναι μια σύνθετη αμυντική διαδικασία που διατηρεί την ψυχική και φυσική σταθερότητα στον άνθρωπο. Μετά από μια τραυματική εμπειρία η διάσχιση επιτρέπει στο άτομο να μετακινηθεί από το γεγονός της τραυματικής εμπειρίας και από το βίωμά της και να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις του περιβάλλοντος. Ουσιαστικά η διάσχιση ως αμυντική διαδικασία είναι συχνή σε αγχώδεις ή μετατραυματικές διαταραχές, σε διαταραχές της διάθεσης ή της προσωπικότητας. Είναι μια προστατευτική διαδικασία κατά την διάρκεια της τραυματικής διαδικασίας αλλά είναι δυσλειτουργική όταν εξακολουθεί να γίνεται και σε άλλες καταστάσεις. Με απλά λόγια είναι η διάσχιση- διαχωρισμός του συναισθήματος από το γεγονός. Σαν λειτουργία ξεκινάμε να την κάνουμε ακόμα και από  την βρεφική ηλικία και πιο συχνά στην παιδική ηλικία και όχι μόνο. Την χρησιμοποιούμε σε καταστάσεις που συναισθηματικά πιεζόμαστε ή κακοποιούμαστε και επειδή δεν το αντέχουμε νοερά μεταφερόμαστε κάπου αλλού. Μερικά παραδείγματα είναι όταν κάποιος κακοποιείται είτε σωματικά είτε σεξουαλικά αποκόπτει το συναίσθημά του από τον σωματικό πόνο. Συχνά ένα θύμα μετά από την κακοποίηση μένει ανέκφραστο και παγωμένο. Ωστόσο δεν χρησιμοποιούμε την άμυνα απαραίτητα μόνο σε τόσο έντονες εμπειρίες αλλά και σε άλλες πιο συνηθισμένες όπως για παράδειγμα, στις φωνές της μητέρας ένα βρέφος αρχικά θα κλάψει όμως αν γίνεται συνέχεια προκειμένου να προστατευτεί είναι πιθανό να προσπαθήσει να αποσπάσει την προσοχή του με κάτι άλλο. Οι τσακωμοί των γονιών μπροστά στα παιδία, η λεκτική κακοποίηση, η εγκατάλειψη ή η απόρριψη είναι καταστάσεις που ένα παιδί δεν μπορεί να τις διαχειριστεί και τότε αμύνεται.

Η διάσχιση είναι δυσλειτουργική όταν εξακολουθήσει να γίνεται συνέχεια και σε άλλες καταστάσεις. Στην ενηλικίωση μπορεί να χρησιμοποιείται για απομόνωση- αποστασιοποίηση όχι απαραίτητα από δυσάρεστες καταστάσεις αλλά από καταστάσεις που το άτομο νιώθει ότι απειλείται ή ότι δεν μπορεί να διαχειριστεί. Είναι συχνό ιδιαίτερα στην σχιζοειδική διαταραχή της προσωπικότητας το άτομο μέσα σε μια παρέα να απομονώνεται και να παρατηρεί τους άλλους. Μπορεί να φαίνεται περίεργο το παράδειγμα αλλά είναι απλό αν ως παιδί κάποιος βίωσε μια πολύ κακοποιητική σχέση με την μητέρα γι αυτόν η εγγύτητα ή η κοντινότητα συνδέεται με αρνητικά συναισθήματα, έτσι όταν βιώνει κοντινότητα με κάποιο άτομο μπορεί να νιώθει ότι απειλείται. Αυτή η διαδικασία διακόπτει την ουσιαστική επαφή με τους άλλους αλλά και με τον εαυτό μας. Η βίωση ενός αρνητικού γεγονότος έχει και κάποιες ανεκπλήρωτες ανάγκες όπως η ανάγκη για φροντίδα, ασφάλεια, αποδοχή, κατανόηση κ.α. με την διάσχιση το άτομο δεν έχει επίγνωση των ανεκπλήρωτων αναγκών κάτι που στην συνέχεια της ζωής του επιδεινώνει το τραύμα. Ουσιαστικά η έλλειψη συνοχής και επίγνωσης σε εσωτερικό επίπεδο του τραύματος, των συναισθημάτων που το συνοδεύουν και των ανεκπλήρωτων αναγκών δημιουργεί και έλλειψη συνοχής στον εαυτό.

Μέσα από την θεραπευτική σχέση το άτομο μπορεί να εξερευνήσει  το τραύμα του, να περιγράψει το γεγονός ή να αναβιώσει-θυμηθεί με τεχνικές, τραυματικές εμπειρίες, να εκφράσει τα συναισθήματά του, τις σκέψεις του και να καλύψει τις ανεκπλήρωτες ανάγκες του μέσα από το re-mothering της θεραπευτικής σχέσης. Η θεραπευτική σχέση παρέχει ένα πλαίσιο οριοθετημένο και ασφαλές ώστε να μπορέσει το άτομο να σχετιστεί πραγματικά χωρίς άμυνες, να θυμηθεί και να νιώσει.

*Το άρθρο έχει δημοσιευτεί επίσης στο healthylifetree.com, e-περιοδικό υγείας, στο οποίο αρθρογραφώ.

Ενδεικτική βιβλιογραφία

Erskine R.G. (1993).Inquiry, Attunement, and Involvement in the Psychotherapy of Dissociation. Transactional Analysis Journal, Vol. 23, 4, pp. 184-190

Hilgard, E.R., Divided Consciousness: Multiple Controls in Human Thought and Action. 1986, New York: John Wiley and Sons.

Joseph, R., The Right Brain And The Unconscious: Discovering The Stranger Within. 1992, New York: Plenum.

Beahrs, J.O., Unity and Multiplicity: Multilevel Consciousness of Self in Hypnosis, Psychiatric Disorder and Mental Health. 1982, New York: Brunner/Mazel.

Tinnin, L., Mental Unity, Altered States of Consciousness and Dissociation. Dissociation, 1990. III(3): p. 154-159.

Selye, H., History and present status of the stress concept, in Handbook of Stress: Theoretical and Clinical Aspects, L. Goldberger and S. Breznitz, Editors. 1982, Free Press: New York.

DeMause, L., Foundations of Psychohistory. 1982, New York: Creative Roots.

Herman, J., Trauma and Recovery. 1992, New York: Basic Books.

κατακερματισμένος μου εαυτός ψυχοθεραπευτής Αθήνα ψυχοθεραπεία χαμηλή διαταραχή κέντρο διάσχιση κενό ραντεβού φαντασιώσεις γονέων ψυχολόγοι μετρό φοβίες ψυχοθεραπείας άγχος βουλιμία σχέσεις κατάθλιψη ψυχοθεραπεύτρια φόβος συμβουλευτική αυτοπραγμάτωση συμπεριφοράς κρίσεις συναισθήματα ψυχολόγος προσέγγιση νευρική εγκατάλειψη διάχυτη πανικού αναλυτική ανορεξία αναπτυξιακή γνωσιακή αυτογνωσία Ακρόπολη δυσκολίες προβλήματα θανάτου ψυχολογία συνεδρίες αυτοεκτίμησηκατακερματισμένος μου εαυτός διάσχιση κατάθλιψη πανικού συναισθήματα αυτοεκτίμηση γονέων φόβος αναλυτική συμπεριφοράς ψυχοθεραπεία αυτογνωσία σχέσεις ψυχολογία χαμηλή μετρό βουλιμία θανάτου ψυχοθεραπείας κέντρο φοβίες αυτοπραγμάτωση κρίσεις ψυχολόγοι Αθήνα εγκατάλειψη ψυχολόγος δυσκολίες ανορεξία προβλήματα ψυχοθεραπευτής προσέγγιση συνεδρίες διαταραχή αναπτυξιακή Ακρόπολη νευρική διάχυτη άγχος συμβουλευτική ψυχοθεραπεύτρια ραντεβού κενό φαντασιώσεις γνωσιακή κατακερματισμένος μου εαυτός πανικού προβλήματα κατάθλιψη κέντρο μετρό Ακρόπολη διάσχιση συμπεριφοράς συνεδρίες εγκατάλειψη ψυχολόγοι ραντεβού θανάτου Αθήνα κρίσεις προσέγγιση αναπτυξιακή φόβος ψυχολογία φοβίες κενό αυτογνωσία ψυχολόγος άγχος νευρική δυσκολίες χαμηλή συναισθήματα ψυχοθεραπείας βουλιμία διαταραχή αυτοεκτίμηση ψυχοθεραπεία γνωσιακή σχέσεις αναλυτική γονέων αυτοπραγμάτωση ψυχοθεραπεύτρια ψυχοθεραπευτής φαντασιώσεις διάχυτη ανορεξία συμβουλευτική κατακερματισμένος μου εαυτός νευρική ψυχοθεραπείας συμπεριφοράς αυτοεκτίμηση κρίσεις συνεδρίες αυτοπραγμάτωση Αθήνα συναισθήματα βουλιμία φαντασιώσεις κέντρο ψυχολόγος σχέσεις συμβουλευτική κατάθλιψη αναπτυξιακή ανορεξία διάσχιση αυτογνωσία προσέγγιση Ακρόπολη μετρό ψυχοθεραπευτής ψυχολογία δυσκολίες πανικού άγχος ψυχοθεραπεύτρια ψυχολόγοι χαμηλή κενό αναλυτική διάχυτη ραντεβού φόβος θανάτου γονέων προβλήματα φοβίες εγκατάλειψη ψυχοθεραπεία γνωσιακή διαταραχή κατακερματισμένος μου εαυτός αυτοπραγμάτωση εγκατάλειψη ραντεβού κενό φόβος συμπεριφοράς ψυχοθεραπεύτρια ψυχολόγοι αυτογνωσία άγχος γονέων ψυχολογία γνωσιακή αναπτυξιακή συναισθήματα ανορεξία μετρό ψυχοθεραπευτής βουλιμία φοβίες ψυχολόγος δυσκολίες χαμηλή διαταραχή συμβουλευτική αυτοεκτίμηση πανικού συνεδρίες κέντρο θανάτου σχέσεις κρίσεις νευρική αναλυτική φαντασιώσεις προσέγγιση κατάθλιψη Αθήνα ψυχοθεραπείας Ακρόπολη διάσχιση ψυχοθεραπεία προβλήματα διάχυτη κατακερματισμένος μου εαυτός άγχος φόβος Αθήνα ψυχολογία ψυχολόγοι φαντασιώσεις φοβίες προσέγγιση κατάθλιψη συμπεριφοράς ψυχοθεραπεύτρια κέντρο αναλυτική ψυχολόγος ψυχοθεραπευτής σχέσεις κρίσεις Ακρόπολη ψυχοθεραπεία διάχυτη ραντεβού κενό αυτοπραγμάτωση πανικού νευρική ανορεξία συνεδρίες αυτοεκτίμηση διαταραχή αυτογνωσία γνωσιακή χαμηλή αναπτυξιακή εγκατάλειψη βουλιμία προβλήματα μετρό συναισθήματα διάσχιση συμβουλευτική θανάτου γονέων δυσκολίες ψυχοθεραπείας