Διαταραχές Προσωπικότητας

Αν θεωρήσουμε όλη την ψυχοπαθολογία σαν ένα συνεχές, οι διαταραχές προσωπικότητας είναι στην μέση ενώ στο ένα άκρο βρίσκονται οι νευρώσεις και στο άλλο οι ψυχώσεις. Βέβαια τα όρια και τα άκρα μεταξύ τους είναι σχετικά γι΄αυτό και τις περισσότερες φορές μιλάμε για συνοσηρότητα. Επομένως οι Διαταραχές προσωπικότητας μπορούν πότε να γλιστρούν προς το ένα άκρο των νευρώσεων και όλου του άξονα 1 κατά το DSM-IV οπότε θα δούμε συχνά οριακή διαταραχή με κατάθλιψη, δραματική διαταραχή με κρίσεις πανικού, αποφεκτική με κοινωνική φοβία και άλλους πιθανούς συνδυασμούς. Όμως μερικές φορές γλιστρούν και προς το άλλο άκρο οπότε θα συναντήσουμε και οριακή διαταραχή με ψυχωσικό επεισόδιο.

Οι διαταραχές προσωπικότητας είναι εγωσυντονικές, δηλαδή αυτό σημαίνει ότι το ίδιο το άτομο αποδίδει το πρόβλημα στους άλλους και όχι στον εαυτό του. Επίσης χαρακτηρίζονται από ακαμψία και δυσπροσαρμοστικότητα. Τα άτομα με Διαταρχή Προσωπικότητας έχουν επαφή με την πραγματικότητα, ο βασικός τομέας που συναντούν προβλήματα είναι οι διαπροσωπικές σχέσεις.

Παρανοειδής διαταραχή προσωπικότητας

Το βασικό χαρακτηριστικό της διαταραχής αυτής είναι η έντονη δυσπιστία και καχυποψία προς τους άλλους ανθρώπους, οπότε τα κίνητρα των πράξεων τους ερμηνεύονται ως κακόβουλα. Δείχνει έλλειψη εμπιστοσύνης απέναντι στους άλλους, και παρεξηγείται εύκολα. Συναντάει μεγάλη δυσκολία στις σχέσεις στις οποίες διακρίνει τους ρόλους εξουσιαστής- εξουσιαζόμενος. Φοβάται μην εξουσιαστεί γι αυτό και αντιμετωπίζει τις σχέσεις με φυγή, επιθετικότητα και γενικά αμυντική στάση. Η θεραπευτική διαδικασία είναι δύσκολη και μακρόχρονη αφού το βασικό συστατικό της επιτυχίας της είναι η θεραπευτική σχέση.

Σχιζοειδής διαταραχή προσωπικότητας

Το βασικό χαρακτηριστικό της Σχιζοειδούς Διαταραχής της Προσωπικότητας είναι η αποστασιοποίηση του ατόμου από τις κοινωνικές σχέσεις και το πολύ περιορισμένο εύρος στην έκφραση συναισθημάτων.Άτομα με αυτή τη διαταραχή δείχνουν μικρή ή καθόλου επιθυμία για στενές σχέσεις ή για κοινωνικές συναναστροφές, είναι μοναχικά, δεν έχουν φίλους και φαίνονται ψυχρά και απόμακρα. Έχουν χιούμορ και δυσκολεύονται να εκφράσουν θυμό. Στην πραγματικότητα επιθυμούν τις κοινωνικές σχέσεις αλλά έχουν τραυματιστεί τόσο από τις πρώτες τους σχέσεις με τους γονείς που δυσκολεύονται πλέον να συσχετιστούν. Οι ρόλοι εξουσιαστής- εξουσιαζόμενος είναι ενεργοί και σε αυτή την διαταραχή, αποφεύγοντας την σχέση θεωρούν ότι αποφεύγουν να μπουν στον ρόλο του εξουσιαζόμενου, αφού έτσι έχουν μάθει να βιώνουν τις διαπροσωπικές σχέσεις.

Σχιζότυπη διαταραχή πρoσωπικότητας

Τα βασικά χαρακτηριστικά της διαταραχής αυτής είναι μια έντονη δυσκολία και ανεπάρκεια στις διαπροσωπικές σχέσεις και διάφορες ιδιορρυθμίες, εκκεντρικότητες και παραξενιές της σκέψης, της αντίληψης, της ομιλίας, της εμφάνισης και της συμπεριφοράς, που δεν είναι όμως αρκετά σοβαρές ώστε να φτιάξουν τα κριτήρια της Σχιζοφρένειας. Ως προς τις κοινωνικές σχέσεις μοιάζουν με τους σχιζοειδής, αποφεύγουν την βλεμματική επαφή και είναι ιδιαίτερα εκκεντρικoί. Τα άτομα αυτά έχουν υποστεί σοβαρή κακοποίηση ή παραμέληση είτε σωματική είτε συναισθηματική με αποτέλεσμα σαν παιδιά να αποσυρθούν στον εαυτό τους.

Aντικοινωνική Διαταραχή προσωπικότητας

Το βασικό χαρακτηριστικό της διαταραχής αυτής είναι ένα μακρό ιστορικό (από την εφηβεία συνήθως) περιφρόνησης και παραβίασης των δικαιωμάτων των άλλων, που εκδηλώνεται με ανεύθυνη και χωρίς ενοχές συμπεριφορά, αδιαφορία για τον νόμο και παράνομη συμπεριφορά, αδυναμία για σταθερή εργασία, εκμετάλλευση και χειραγώγηση των άλλων για προσωπικό όφελος, εξαπάτηση των άλλων και αδυναμία για σταθερές σχέσεις. Χαρακτηριστική μορφή είναι  ο Hannibal Lecter στην Σιωπή των Αμνών. Τα άτομα αυτά έχουν υποστεί κακοποίηση σωματική ή ψυχική από σημαντικούς άλλους.

Oριακή διαταραχή προσωπικότητας

Τα βασικά χαρακτηριστικά της διαταραχής αυτής είναι μια μεγάλη αστάθεια που εκφράζεται σε διάφορες διαστάσεις της ζωής του ατόμου και η έντονη παρορμητικότητα. Ιδιαίτερα χαρακτηριστική είναι η αντίδραση των ατόμων με Μεταιχμιακή Διαταραχή της Προσωπικότητας σε πραγματική ή φανταστική εγκατάλειψη, πλημμυρίζονται από φόβο ή και πανικό και ακόμα από θυμό και οργή. Στις προσπάθειες να αποφύγουν την εγκατάλειψη μπορεί να κάνουν παρορμητικά απόπειρες αυτοκτονίας ή αυτοακρωτηριαστικές πράξεις (π.χ. να κοπούν, να καούν). Οι διαπροσωπικές σχέσεις είναι έντονες και ασταθείς. Τα άτομα αυτά μπορεί να εξιδανικεύσουν και να «κολλήσουν» κυριολεκτικά πάνω σε άτομα που μπορούν να τους δώσουν φροντίδα ή σε ερωτικούς συντρόφους και πολύ γρήγορα, όμως, να αλλάξουν από την εξιδανίκευση στην υποτίμηση, ο διαχωρισμός καλού και κακού είναι έντονος. Υπάρχει σοβαρή διαταραχή της ταυτότητας, η συμπεριφορά τους είναι παρορμητική, απρόβλεπτη και έντονα αυτοκαταστροφική. Επανειλημμένες απόπειρες αυτοκτονίας ή αυτοακρωτηριαστική συμπεριφορά είναι πολύ συχνές (υπολογίζεται ότι 8% ως 10% των ατόμων αυτών πεθαίνουν αυτοκτονώντας, ιδιαίτερα αν έχουν συνοδό κατάθλιψη ή χρήση ουσιών) και συνήθως εμφανίζονται ως αντίδραση στην εγκατάλειψη, στην απόρριψη ή στην πιθανότητα να επωμισθούν ευθύνες. Ακόμα, τα άτομα αυτά παραπονιούνται για χρόνια αισθήματα κενού και βαθιάς μοναξιάς.

Δραματική διαταραχή προσωπικότητας

Άτομα με Δραματική Διαταραχή της Προσωπικότητας δεν νιώθουν άνετα αν δεν αποτελούν το επίκεντρο της προσοχής. Συχνά, τα άτομα αυτά εμφανίζονται σεξουαλικά προκλητικά και σαγηνευτικά, όχι μόνο προς κάποιο άτομο για το οποίο μπορεί να έχουν κάποιο ερωτικό ή ρομαντικό ενδιαφέρον, αλλά και προς άλλα άτομα στον κοινωνικό ή επαγγελματικό τους χώρο πολλές φορές και σε άτομα του ίδιου φύλου. Η συναισθηματική έκφραση των ατόμων αυτών είναι υπερβολική, θεατρική, επιπόλαιη και με ταχείες εναλλαγές Τα άτομα αυτά δίνουν μεγάλη προσοχή στην εξωτερική τους εμφάνιση. Εύκολα υποβάλλονται και εύκολα επηρεάζονται. Χαρακτηριστική είναι και η ευκολία με την οποία προσκολλώνται σε άτομα με δύναμη και εξουσία. Συχνά θεωρούν και παρουσιάζουν τις σχέσεις τους σαν πολύ πιο στενές απ’ ότι πραγματικά είναι.

Ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας

Το βασικό χαρακτηριστικό της διαταραχής αυτής είναι μια έντονη αίσθηση σπουδαιότητας και μεγαλείου του ατόμου, έντονη ανάγκη για θαυμασμό και έλλειψη «εμπάθειας». Τα άτομα αυτά έχουν έντονη ανάγκη για θαυμασμό και έπαινο και η εύθραυστη αυτοεκτίμηση τους μπορεί πολύ εύκολα να πληγωθεί, όταν δεν καταφέρνουν να τους πάρουν. Επιζητούν συνεχώς κομπλιμέντα, συχνά με ιδιαίτερα σαγηνευτικό και γοητευτικό τρόπο. Η αίσθηση του ότι είναι πολύ σπουδαία και σημαντικά άτομα τα κάνει να συμπεριφέρονται σαν να έχουν παντού ιδιαίτερα («σπέσιαλ») δικαιώματα (π.χ. να μη χρειάζεται να περιμένουν στην ουρά) και επίσης σε συνδυασμό με την έλλειψη ευαισθησίας για τις ανάγκες των άλλων στο να εκμεταλλεύονται τους άλλους κυρίως διαπροσωπικά (για να πετύχουν στόχους ή να τονώσουν την αυτοεκτίμηση τους). Πολλές φορές όμως μπορεί να έχουν χαμηλό προφίλ και να μην φαίνονται  αλαζονικοί γι αυτό και πολλοί θεωρητικοί αναφέρουν υπότυπους ένας από αυτούς είναι ‘ο ναρκισσιστής της ντουλάπας’ όπως λέει και ο Young J.

Αποφευκτική διαταραχή προσωπικότητας

Τα άτομα αυτά παρουσιάζουν έντονη κοινωνική συστολή θα τα λέγαμε αρκετά ντροπαλά και ευαισθησία στην κριτική των άλλων. Έχουν χαμηλή αυτοπεποίθηση έλλειψη κοινωνικών δεξιοτήτων που τους στερεί την επαγγελματική άνοδο, και τις κοινωνικές σχέσεις. Έχουν ανάγκη από αποδοχή και συχνά μοιάζουν με τους κοινωνικοφοβικούς.

Εξαρτητική Διαταραχή προσωπικότητας

Το βασικό χαρακτηριστικό της διαταραχής αυτής είναι η έντονη και υπερβολική ανάγκη του ατόμου να το φροντίζουν άλλοι, που οδηγεί σε υποτακτική και εξαρτημένη συμπεριφορά, καθώς και σε φόβο αποχωρισμού από τους άλλους.

Το άτομο με τη διαταραχή αυτή βασίζεται πάντα σε κάποιον άλλο ή κάποιους άλλους για τις βασικές ή τις καθημερινές αποφάσεις της ζωής του, φοβάται πολύ μη μείνει μόνο του και νιώθει ανήμπορο όταν είναι μόνο του, γιατί φοβάται ότι δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα. Όμως πολλές φορές τα άτομα αυτά έχουν και ένα δυνατό προφίλ που μπορεί να φροντίζουν τους άλλους προκειμένου να μην τους χάσουν.

Ψυχαναγκαστική διαταραχή προσωπικότητας

Έχουν ανάγκη να έχουν τον έλεγχο, φαίνονται άτομα άκαμπτά και συντηρητικά. Συχνά οι άλλοι τους χαρακτηρίζουν τσιγκούνηδες. Είναι δύσκολοι στο να ανταποδώσουν κοπλιμέντα και θετικά συναισθήματα. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε την διαφορά από την Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή με καταναγκασμούς ή μη που αφορά  τον άξονα 1.

Οι διαταραχές προσωπικότητας παρουσιάζουν δυσλειτουργία κυρίως στο σχεσιακό κομμάτι γι αυτό και το γνωσιακό αναλυτικό μοντέλο έχει φανεί αρκετά αποτελεσματικό αφού βασικός του άξονας είναι η θεραπευτική σχέση μέσα στο δωμάτιο.

Οι διαταραχές προσωπικότητας ξεκινούν από κάποιους τρόπους αντιμετώπισης που υιοθετήσαμε στην παιδική μας ηλικία προκειμένου να προσαρμοστούμε στο οικογενειακό περιβάλλον και κάποιους ρόλους που μάθαμε να παίζουμε, που όμως στην ενήλικη ζωή μας είναι πλέον δυσλειτουργικοί στις διαπροσωπικές μας σχέσεις.

Διαταραχές Προσωπικότητας διαταραχή προσέγγιση ψυχοθεραπευτής γνωσιακή ανορεξία αυτοπραγμάτωση βουλιμία αυτοεκτίμηση κέντρο κατάθλιψη θανάτου Ακρόπολη Αθήνα συμπεριφοράς φοβίες ψυχολόγοι ψυχοθεραπεύτρια διάχυτη ψυχοθεραπεία αναλυτική αναπτυξιακή ραντεβού χαμηλή σχέσεις φαντασιώσεις συναισθήματα ψυχολόγος κρίσεις νευρική ψυχοθεραπείας διάσχιση κενό δυσκολίες συμβουλευτική φόβος γονέων προβλήματα εγκατάλειψη άγχος μετρό ψυχολογία πανικού συνεδρίες αυτογνωσίαΔιαταραχές Προσωπικότητας σχέσεις κενό πανικού ψυχοθεραπεία αναλυτική ψυχολογία δυσκολίες μετρό αυτογνωσία ψυχοθεραπευτής συμπεριφοράς κέντρο ραντεβού ψυχοθεραπείας αυτοεκτίμηση κρίσεις ψυχοθεραπεύτρια φοβίες διάχυτη Αθήνα προβλήματα νευρική ανορεξία φόβος συνεδρίες γνωσιακή ψυχολόγοι συμβουλευτική αναπτυξιακή προσέγγιση φαντασιώσεις άγχος χαμηλή αυτοπραγμάτωση εγκατάλειψη ψυχολόγος θανάτου διάσχιση Ακρόπολη κατάθλιψη γονέων διαταραχή συναισθήματα βουλιμία Διαταραχές Προσωπικότητας προσέγγιση βουλιμία γνωσιακή ανορεξία αναπτυξιακή συμβουλευτική άγχος χαμηλή πανικού κέντρο διαταραχή αυτοπραγμάτωση ραντεβού ψυχοθεραπεύτρια φόβος ψυχοθεραπευτής σχέσεις συνεδρίες δυσκολίες κρίσεις κενό κατάθλιψη νευρική φοβίες Ακρόπολη αυτογνωσία αναλυτική διάσχιση θανάτου εγκατάλειψη μετρό ψυχοθεραπείας ψυχοθεραπεία ψυχολογία ψυχολόγος προβλήματα αυτοεκτίμηση Αθήνα ψυχολόγοι γονέων συμπεριφοράς διάχυτη φαντασιώσεις συναισθήματα Διαταραχές Προσωπικότητας μετρό συμπεριφοράς ψυχολόγοι Αθήνα διάσχιση ψυχοθεραπεύτρια προσέγγιση ψυχοθεραπευτής δυσκολίες βουλιμία αυτοπραγμάτωση χαμηλή νευρική σχέσεις φόβος κέντρο ραντεβού γνωσιακή ανορεξία ψυχολογία κατάθλιψη Ακρόπολη προβλήματα ψυχολόγος διαταραχή συμβουλευτική αναπτυξιακή άγχος φοβίες φαντασιώσεις συνεδρίες πανικού κρίσεις εγκατάλειψη θανάτου ψυχοθεραπεία γονέων αναλυτική ψυχοθεραπείας κενό συναισθήματα αυτογνωσία διάχυτη αυτοεκτίμηση