Διατροφικές διαταραχές

Σύμφωνα με το DSM-IV (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) υπάρχουν οι εξής διαταραχές που αφορούν στην πρόσληψη τροφής:

• Η ψυχογενής ανορεξία,
• η ψυχογενής βουλιμία και
• τα επεισόδια υπερφαγίας.

∆ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΝΕΥΡΙΚΗΣ ΑΝΟΡΕΞΙΑΣ (DSM-IV)

1.  Άρνηση διατήρησης βάρους σώµατος στο ελάχιστο φυσιολογικό επίπεδο βάρους για την ηλικία και το ύψος (χαµηλότερο βάρος τουλάχιστον κατά 25% από το κανονικό).
2. Έντονος φόβος παχυσαρκίας που δεν ελαττώνεται µε τη µείωση του βάρους.
3. ∆ιαταραχή στον τρόπο µε τον οποίο το άτοµο βιώνει το βάρος και το σχήµα του σώµατός του, τα οποία επηρεάζουν υπέρµετρα την αυτοαξιολόγησή του. Άρνηση της σοβαρότητας του χαµηλού βάρους σώµατος.
4. Έλλειψη έµµηνου ροής (αµµηνόρροια).

Τύποι

• Περιοριστικός τύπος
• Τύπος µε υπερφαγία / καθαρτική συµπεριφορά

∆ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΨΥΧΟΓΕΝΟΥΣ ΒΟΥΛΙΜΙΑΣ (DSM-IV)

1. Επαναλαµβανόµενα επεισόδια υπερφαγίας. Ένα επεισόδιο υπερφαγίας χαρακτηρίζεται και από τα δύο ακόλουθα:
   • Λήψη τροφής σε συγκεκριµένη χρονική περίοδο (πχ σε χρονικό διάστηµα 2 ωρών). Η ποσότητα τροφής είναι µεγαλύτερη από αυτή που οι περισσότεροι άνθρωποι µπορούν να καταναλώσουν στο ίδιο χρονικό διάστηµα και κάτω από τις ίδιες συνθήκες.
   • Αίσθηση έλλειψης ελέγχου στο φαγητό κατά τη διάρκεια του επεισοδίου (πχ αίσθηµα πως δεν µπορεί το άτοµο να σταµατήσει ή να ελέγξει τι και πόσο τρώει).
2. Αντιρρόπηση της παχυντικής επίδρασης της τροφής µε αυτοπροκαλούµενους εμετούς, κατάχρηση καθαρτικών, διουρητικών ή άλλων φαρµάκων.
3. Η υπερφαγία καθώς και οι αντιρροπιστικές συµπεριφορές συµβαίνουν κατά µέσο όρο δύο φορές την εβδοµάδα για 3 µήνες.
4. Η αυτοαξιολόγηση του ατόµου επηρεάζεται υπέρµετρα από το βάρος και το σχήµα του σώµατός του.
5. Η διαταραχή δεν συµβαίνει αποκλειστικά κατά τη διάρκεια επεισοδίων Νευρικής Ανορεξίας.

Τύποι:

• Καθαρτικός τύπος
• Μη καθαρτικός τύπος 

∆ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ∆ΙΑΤΑΡΑΧΗ ΥΠΕΡΦΑΓΙΑΣ (DSM-IV)

1. Επαναλαµβανόµενα επεισόδια υπερφαγίας. Ένα επεισόδιο υπερφαγίας χαρακτηρίζεται και από τα δύο ακόλουθα :
   • Λήψη τροφής σε συγκεκριµένη χρονική περίοδο (πχ µέσα σε χρονικό διάστηµα 2 ωρών). Η ποσότητα τροφής είναι µεγαλύτερη από αυτή που οι περισσότεροι άνθρωποι µπορούν να καταναλώσουν στο ίδιο χρονικό διάστηµα και κάτω από τις ίδιες συνθήκες.
   • Αίσθηση έλλειψης ελέγχου στο φαγητό κατά τη διάρκεια του επεισοδίου (πχ αίσθηµα πως δεν µπορεί το άτοµο να σταµατήσει ή να ελέγξει τι και πόσο τρώει).
2. Τα επεισόδια υπερφαγίας συνδέονται µε τουλάχιστον τρια από τα ακόλουθα:
   • Tο άτοµο τρώει πολύ πιο γρήγορα από το κανονικό.
   • Tρώει µέχρι να νιώσει δυσάρεστα πλήρες το στοµάχι του.
   • Tρώει µεγάλες ποσότητες τροφής, όταν δε νιώθει να πεινάει.
   • Nιώθει δυσάρεστα που τρώει πολύ και για το λόγο αυτό τρώει µόνο του.
   • Tο άτοµο, όταν τρώει υπερβολικά, νιώθει δυσάρεστα µε τον εαυτό του, µελαγχολικά, και έχει ενοχές.
3. Το άτοµο βιώνει έντονο άγχος σχετικά µε τη συµπεριφορά υπερφαγίας του.
4. Η συµπεριφορά υπερφαγίας συµβαίνει κατά µέσο όρο τουλάχιστον δύο µέρες την εβδοµάδα για έξι µήνες.
5. Η συµπεριφορά υπερφαγίας δε συνοδεύεται από ακατάλληλες αντιρροπιστικές συµπεριφορές (πχ πρόκληση εμετού, δίαιτα, έντονη σωματική άσκηση) και δεν συµβαίνει αποκλειστικά κατά τη διάρκεια νευρικής ανορεξίας ή νευρικής βουλιµίας. 

Πολλές φορές δεν είναι εύκολο να καταλάβουμε αν ένας κοντινός μας άνθρωπος πάσχει από διατροφική διαταραχή. Η κλινική εμπειρία έχει δείξει ότι οι άνθρωποι αυτοί δεν είχαν απαραίτητα πρόβλημα με τα κιλά τους, ενώ συχνά είναι άτομα έξυπνα, πετυχημένα, με χαρακτηριστική τελειομανία. Καταφέρνουν αρκετά καλά να κρύβουν την παθολογία τους ενώ το παράδοξο είναι ότι κάποιοι ασχολούνται πολύ με την μαγειρική και την φροντίδα των άλλων ενώ είναι κοινωνικά απόμακροι προτιμώντας τις επιφανειακές σχέσεις.

Η ψυχογενής ανορεξία εμφανίζεται στην εφηβεία και σε μεγαλύτερο ποσοστό στα κορίτσια. Ωστόσο, εμφανίζεται πολύ συχνά και στην ενηλικίωση και όχι μόνο στην νεαρή ηλικία αλλά και σε πιο ώριμη όπως στην εμμηνόπαυση ή μετά από μια εγκυμοσύνη.

Σε όλους τους ανθρώπους δεν έχει την ίδια εξέλιξη. Κάποιοι περιορίζονται σε μια ελεγκτική συμπεριφορά μέτρησης θερμίδων, διατροφολόγων, αποτοξίνωσης και στην αγορά σκευασμάτων λιποδιάλυσης (χάπια) (εδώ δεν πρόκειται για διαταραχή αλλά ανορεξικές συμπεριφορές), ενώ άλλοι περνούν σε καταστάσεις αφαγίας ή εμετών και καθαρτικών. Πολλές φορές κατά την διάρκεια που κάποιος βρίσκεται σε έξαρση, ενώ θα περιμέναμε να έχει λιποθυμικά επεισόδια ή αδυναμία, το σώμα αντιδρά με υπερδιέγερση, ευερεθιστότητα και νευρικότητα.

Η αιτία των διατροφικών διαταραχών είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο, όμως συνοπτικά μπορούμε να αναφέρουμε ότι η βάση είναι ψυχολογική και έχει να κάνει με ανάγκες ελέγχου, αποδοχής, είτε τάση αυτοκαταστροφής και επιθετικότητας που γυρνάει στον εαυτό μας.

Υπάρχουν έρευνες που υποστηρίζουν ότι στα άτομα με διατροφικές διαταραχές υπάρχουν κάποιες διαφορές στον υποθάλαμο του εγκεφάλου που έχουν ως αποτέλεσμα την διαστρέβλωση της αυτό-εικόνας τους και στην πρόσληψη της τροφής, όμως υπάρχουν και άλλες που υποστηρίζουν την πλαστικότητα του εγκεφάλου και πώς το περιβάλλον μπορεί να επιδράσει αρνητικά στην παραμόρφωσή του

Συχνά βλέπουμε θύματα της ανορεξίας να είναι διάσημοι ή μοντέλα, δηλαδή άτομα που η αναγνώριση και η αποδοχή τους εξαρτάται από την εικόνα τους. Ωστόσο, πέρα από τα ψυχολογικά προβλήματα που ξεκινούν από την οικογένεια, ιδιαίτερη επίδραση έχει η μόδα αλλά και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης με τα πρότυπα που προβάλουν. Επομένως, συχνά πλέον θα δούμε και άντρες να ακολουθούν συγκεκριμένη αυστηρή διατροφή και υπερβολική γυμναστική ή λήψη σκευασμάτων και να ασχολούνται ψυχαναγκαστικά με το σώμα τους.

Τι θέλει να μας πει ένας άνθρωπος με νευρική ανορεξία;

Έχει ανάγκη να τον αποδεχτούμε και να του δώσουμε χώρο, συχνά αποζητά την επιβεβαίωση από το άλλο φύλο. Η τροφή έχει άμεση σχέση με τον έλεγχο και την φροντίδα, γι αυτό και πολλές φορές το τραύμα εντοπίζεται στην σχέση με την μητέρα.Το σίγουρο είναι ότι δεν χρειάζεται επιπλέον την κριτική μας ή τις υπερβολικές αντιδράσεις μας.

Το ότι το παιδί μας πάσχει από ανορεξία δεν σημαίνει ότι έχει το ίδιο το πρόβλημα, αλλά ίσως ότι ως το πιο αδύναμο μέλος του οικογενειακού συστήματος, αυτό εξέφρασε το σύμπτωμα ενός προβλήματος που χρόνια υπάρχει μέσα στην οικογένεια. Η στέρηση τροφής-ζωής-επιβίωσης-φροντίδας είναι κάτι που ίσως το έχει ξαναβιώσει είτε η κακοποίηση (ψυχική, σωματική, σεξουαλική) και ουσιαστικά φλερτάρει με τον θάνατο.

Θεραπεία

Η κατάλληλη αντιμετώπιση των διατροφικών διαταραχών είναι η ψυχοθεραπεία και ιδιαίτερα με προσέγγιση σχεσιακού τύπου. Η θεραπεία χρειάζεται χρόνο, ενώ σε ακραίες περιπτώσεις απαιτείται νοσηλεία και θεραπεία παράλληλα. Στα πλαίσια τις θεραπείας, αν το άτομο ζει με την οικογένεια του, ίσως γίνουν και κάποιες συναντήσεις και με τα υπόλοιπα μέλη.  Σε άλλες περιπτώσεις η απομάκρυνση του ατόμου και η αυτονόμησή του από το οικογενειακό περιβάλλον είναι σημαντική.

Είναι σημαντικό ο ψυχολόγος – ψυχοθεραπευτής να δουλεύει σχεσιακά  και να έχει εμπειρία στις διατροφικές διαταραχές και το άτομο που πάσχει να έχει συμπάθεια προς τον ψυχολόγο ώστε να δημιουργηθεί σχέση εμπιστοσύνης.

Τι μπορεί να κάνει ο γονέας ή σύντροφος αν το αγαπημένο του πρόσωπο πάσχει από ανορεξία;

Το καλύτερο που έχει να κάνει ώστε να βοηθήσει πραγματικά είναι να απευθυνθεί σε ειδικό και να συνεργαστεί μαζί του. Ωστόσο είναι σημαντική πολλές φορές και η θεραπεία των ίδιων των γονιών προκειμένου να αντιμετωπίσουν και οι ίδιοι το τραύμα στη σχέση τους με το παιδί αλλά και τις ενοχές που μπορεί να βιώνουν. Επίσης χρειάζεται ενημέρωση ώστε να μην νιώσουν ότι στιγματίζονται αλλά και να κατανοήσουν την φύση της διαταραχής.

Συνέπειες και Κλινική Εικόνα

Οι συνέπειες είναι τόσο άμεσες όσο και μακροπρόθεσμες, σε συναισθηματικό επίπεδο, το άτομο βρίσκεται σε καταθλιπτική φάση, έχει θυμό , ευερεθιστότητα, υπερένταση, αδυναμία συγκέντωσης, ενώ έχει πραγματικά παραμορφωμένη εικόνα του σώματός του. Δεν μπορεί να βιώσει ευχαρίστηση, υπάρχει ανηδονία, αδιαφορία για το σεξ ή ανοργασμικότητα και κοινωνική απόσυρση.

Το σώμα του έχει υποθερμία, διαταραχές στον ύπνο, ενώ μακροπρόθεσμα έχεις συνέπειες στο δέρμα, τα μαλλιά, τα νύχια, εντερικά προβλήματα, προβλήματα των νεφρών, οστεοπόρωση, προβλήματα στα δόντια, στην καρδιά και μπορεί και προβλήματα γονιμότητας. Συχνά εμφανίζουν προβλήματα στον θυρεοειδή και τον μεταβολισμό.

Οι σκέψεις που κάνουν συνήθως αφορούν τον έλεγχο, η τροφή και οι άλλοι είναι απειλητικοί, ειδικά όταν τους πιέζουν να φάνε ή τους κάνουν σχόλια. Φοβούνται μην χάσουν τον έλεγχο και το μέτρο. Ωστόσο τα άτομα αυτά ζουν μια αυτιστική κατάσταση αφού είναι τόσο απορροφημένα στις σκέψεις τους και στην εικόνα τους που σου δίνουν την αίσθηση ότι είναι στον κόσμο τους. Από την πλευρά αυτού που έχει ανορεξία, η αίσθηση ελέγχου του δίνει μεγάλη ικανοποίηση αλλά και ταλαιπωρία αφού όλη την μέρα ασχολείται με αυτά, ουσιαστικά είναι μια κατάσταση που το κουράζει και το απομυζά χωρίς να μπορεί μόνο του να ξεφύγει. Κάποια στιγμή μπορεί να αντιληφθεί τι του συμβαίνει αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα ζητήσει και βοήθεια.

Διατροφικές διαταραχές κέντρο ψυχοθεραπεία σχέσεις χαμηλή πανικού αναπτυξιακή προβλήματα γονέων αναλυτική φοβίες προσέγγιση διαταραχή μετρό αυτοεκτίμηση νευρική κρίσεις ψυχοθεραπεύτρια ψυχολόγος βουλιμία δυσκολίες εγκατάλειψη κενό συμβουλευτική γνωσιακή φόβος συμπεριφοράς διάχυτη θανάτου διάσχιση ψυχοθεραπείας ραντεβού ανορεξία ψυχοθεραπευτής συναισθήματα αυτοπραγμάτωση ψυχολογία Ακρόπολη άγχος ψυχολόγοι συνεδρίες κατάθλιψη αυτογνωσία Αθήνα φαντασιώσειςΔιατροφικές διαταραχές δυσκολίες συμπεριφοράς ραντεβού διάσχιση ανορεξία διαταραχή εγκατάλειψη πανικού μετρό προβλήματα κέντρο γνωσιακή ψυχολόγοι Αθήνα αναπτυξιακή κρίσεις νευρική ψυχολογία ψυχοθεραπεύτρια ψυχοθεραπεία προσέγγιση αυτοπραγμάτωση ψυχολόγος κενό σχέσεις αυτογνωσία φοβίες αναλυτική συνεδρίες Ακρόπολη ψυχοθεραπείας συμβουλευτική φόβος θανάτου φαντασιώσεις χαμηλή ψυχοθεραπευτής κατάθλιψη γονέων βουλιμία άγχος συναισθήματα αυτοεκτίμηση διάχυτη Διατροφικές διαταραχές αυτογνωσία κέντρο αυτοπραγμάτωση διάχυτη φαντασιώσεις Αθήνα φόβος συναισθήματα ψυχολόγος νευρική ανορεξία αυτοεκτίμηση αναλυτική συνεδρίες σχέσεις ψυχολογία ψυχοθεραπεύτρια βουλιμία μετρό ψυχολόγοι ραντεβού πανικού ψυχοθεραπεία κατάθλιψη ψυχοθεραπευτής γνωσιακή εγκατάλειψη αναπτυξιακή χαμηλή γονέων διάσχιση κενό διαταραχή ψυχοθεραπείας φοβίες συμπεριφοράς συμβουλευτική κρίσεις θανάτου Ακρόπολη προσέγγιση προβλήματα άγχος δυσκολίες Διατροφικές διαταραχές αναπτυξιακή κατάθλιψη κενό κρίσεις ψυχοθεραπεύτρια Ακρόπολη ψυχοθεραπείας αυτοεκτίμηση νευρική γονέων χαμηλή εγκατάλειψη φαντασιώσεις συνεδρίες ψυχολογία αναλυτική φοβίες βουλιμία ψυχοθεραπευτής συμπεριφοράς κέντρο διάχυτη ανορεξία δυσκολίες ψυχολόγοι ψυχοθεραπεία προσέγγιση αυτοπραγμάτωση άγχος προβλήματα πανικού θανάτου αυτογνωσία γνωσιακή μετρό ραντεβού σχέσεις συναισθήματα συμβουλευτική Αθήνα ψυχολόγος φόβος διάσχιση διαταραχή Διατροφικές διαταραχές ψυχοθεραπεία συμπεριφοράς δυσκολίες ψυχοθεραπεύτρια άγχος ψυχοθεραπείας Αθήνα φοβίες αναλυτική κατάθλιψη προσέγγιση χαμηλή νευρική αναπτυξιακή ψυχολόγοι γνωσιακή ψυχοθεραπευτής ψυχολόγος κέντρο διάσχιση αυτογνωσία κενό βουλιμία φαντασιώσεις φόβος ραντεβού διαταραχή αυτοπραγμάτωση συμβουλευτική συνεδρίες αυτοεκτίμηση ανορεξία σχέσεις κρίσεις προβλήματα ψυχολογία γονέων συναισθήματα διάχυτη εγκατάλειψη πανικού θανάτου Ακρόπολη μετρό Διατροφικές διαταραχές κενό σχέσεις φαντασιώσεις διάσχιση χαμηλή δυσκολίες μετρό αυτογνωσία αναλυτική φοβίες άγχος γνωσιακή ψυχολόγοι γονέων ανορεξία αναπτυξιακή φόβος Ακρόπολη ψυχοθεραπεία συμπεριφοράς εγκατάλειψη ραντεβού πανικού συναισθήματα διαταραχή Αθήνα ψυχολόγος αυτοεκτίμηση κρίσεις ψυχολογία ψυχοθεραπεύτρια κατάθλιψη συνεδρίες νευρική προσέγγιση προβλήματα αυτοπραγμάτωση θανάτου συμβουλευτική βουλιμία κέντρο διάχυτη ψυχοθεραπείας ψυχοθεραπευτής